تبادل لینک هوشمند حجت‌الاسلام محمدمهدی حاج‌آخوند در گفت‌وگوی تفصیلی با تسنیم بیان کرد؛
بازگویی تاریخ معاصر کرمانشاه در مرور زندگینامه مرحوم آیت‌الله حاج آخوند
در مرور زندگینامه آیت‌الله حاج مجتبی حاج آخوند در گفت‌وگو با فرزند این مرحوم بخشی از تاریخ معاصر کرمانشاه در شرح مبارزات، دستگیری توسط کمیته مشترک ضد خرابکاری و تا اطلاع‌رسانی به بیت امام راحل(ره) پیرامون غائله پاوه بیان می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، در آستانه چهاردهمین سالگرد وفات مرحوم آیت‌الله حاج شیخ مجتبی حاج آخوند در پانزدهم مهرماه 1380 در گفت‌وگو با فرزند وی بخش‌هایی از زندگی این روحانی فقید کرمانشاهی از شاگردی در محضر امام خمینی(ره)، حضور در کرمانشاه به امر بنیانگذار انقلاب اسلامی و مبارزات ستم شاهی در این منطقه، دستگیری توسط کمیته مشترک ضد خرابکاری مطرح شد.
مرحوم آیت‌الله حاج آخوند به‌واسطه هم مدرسه بودن با مقام معظم رهبری از دوستان معظم له بودند که مقام معظم رهبری در سفر به کرمانشاه با بیاناتی همچون «عالم اخلاقىِ مهربانِ متواضعِ دوستداشتنی و صمیمیمان»، وی را خطاب قرار دادند. متن گفت‌وگوی تسنیم با حجت‌الاسلام محمدمهدی حاج‌آخوند در ادامه می‌آید:
تسنیم: در بررسی زندگینامه مرحوم آیت‌الله حاج مجتبی حاج آخوند استفاده از ظرفیت‌های مسجد حاج شهبازخان بسیار برجسته است و این مسجد نیز نقش مهمی در تاریخ کرمانشاه دارد، به طوری که عنوان نخستین حوزه علمیه رسمی در این استان و مکانی برای گردهمایی مبارزان علیه حکومت بخشی از ردپای این مسجد در سرنوشت این منطقه است.
حجت‌الاسلام حاج‌آخوند: در این رابطه بهتر است ابتدا تاریخ مسجد حاج شهبازخان که نقش مهمی در بازخوانی تاریخ معاصر استان کرمانشاه دارد را مرور کنیم. مسجد مرحوم حاج شهبازخان در سال 1235 هجری قمری ساخته شد و در حال حاضر پس از مسجد جامع و با اختلاف چند سال دومین مسجد قدیمی شهر کرمانشاه است. این مسجد توسط مرحوم حاج شهبازخان کلهر با دقت و اخلاص بسیار زیادی ساخته شده است.
مرحوم آیت‌الله حاج آخوند نقل می‌کرد که مرحوم حاج شهبازخان در ملات ساخت مسجد سکه می‌ریخت تا کارگرها به دنبال یافتن سکه این ملات را به خوبی ورز بدهند و ستون‌های مسجد نیز از حاجی‌آباد بیستون و با رنج فراوان تامین شده است. مرحوم حاج شهبازخان از بزرگان ایل کلهر در جنگ با افغانستان با گروهی که وی را همراهی می‌کرده با پیروزی کامل باز می‌گردد و بر این اساس انسانی سلحشور و با اخلاص بوده است. این مرحوم مسجد را بر روی تپه‌ای در کنار شهر می‌سازد که پس از گذشت سال‌ها امروزه مسجد حاج شهبازخان با توجه به گسترش کرمانشاه در مرکز شهر قرار دارد.
البته آن چیزی که عمران و آبادی حقیقی مسجد را تشکیل می‌دهد نماز‌گزاران و فضای معنوی مسجد است که مسجد حاج شهبازخان در این زمینه و در استان کرمانشاه بسیار مطرح است. بخشی از این جایگاه به واسطه قرارگیری کرمانشاه در مسیر زائران عتبات عالیات و وجود اماکنی برای اقامت این زائران در این مسجد بوده که موجب شده بزرگانی همچون آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی و مرحوم آیت‌الله العظمی بهاءالدینی و مرحوم آیت‌الله العظمی بهجت در مسجد حاج شهبازخان اقامت داشته باشند. در واقع مسجد حاج شهبازخان به واسطه اخلاص سازنده و وجود اماکن اقامتی به مکانی برای آمد و شد علما و بزرگان تبدیل می‌شود.
به عنوان مثال مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی شش ماه در این مسجد اقامت می‌کند و از کرسی درسی آیت‌الله العظمی حاج شیخ حسن علامی بهرهمند می‌شود.
بعدها به واسطه این مرکزیت و با همفکری علمای کرمانشاه نخستین حوزه علمیه رسمی استان سال 1323 در مسجد حاج شهبازخان دایر می‌شود که پیرو نشست علمای کرمانشاه نامه‌ای به مرحوم آیت‌الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی در نجف اشرف ارسال می‌گردد که در آن نامه روحانیون و علمای کرمانشاه خواستار تشکیل حوزه علمیه از سوی آن مرجع عظیم‌الشان در این شهر شده بودند.
مرحوم آیت‌الله سیدمرتضی نجومی و مرحوم آیت‌الله حاج مجتبی حاج آخوند
مرحوم آیت‌الله سیدمرتضی نجومی، مرحوم آیت‌الله حاج مجتبی حاج آخوند و آیت‌الله مجتبی میبدی نخستین شاگردان این مدرسه علمیه بودند که دروس مقدماتی و سطح را در حوزه علمیه مسجد حاج شهبازخان دنبال می‌کنند و بعد به حوزه‌های علمیه نجف و قم عزیمت می‌کنند که پس از تکمیل تحصیلات، در بازگشت به استان کرمانشاه، مسجد حاج شهبازخان را محور فعالیت‌های خود قرار می‌دهند تا این مسجد به پایگاهی علمی برای حضور علما و روحانیون کرمانشاهی تبدیل شود.
در آن سال‌ها حضرات آیات حاج شیخ هادی جلیلی، حاج شیخ حسن علامی، حاج سیدمحمد میبدی، حاج شیخ حسن حاج آخوند، حاج سیدجواد نجومی، حاج محمد آل آقا، حاج سیدعبدالحسین لاری و حاج سیدمحمود لاری از اساتید برجسته حوزه علمیه شهبازخان بودند. این روند تاریخی سبب می‌شود که مسجد حاج شهبازخان جایگاه فرهنگی و مذهبی مهمی در استان کرمانشاه و حتی منطقه غرب کشور داشته باشد که مرحوم ابوی در طول سال‌های حیات خود با اطلاع از این جایگاه، از ظرفیت‌های مسجد استفاده مناسبی همچون استقرار پایگاه اصلی مبارزه علیه حکومت طاغوت می‌برد.
تسنیم: مرحوم آیت‌الله حاج آخوند به‌عنوان یکی از نخستین طلاب حوزه علمیه مسجد حاج شهبازخان پس از اتمام دروس مقدماتی به قم عزیمت می‌کنند و در آنجا از محضر اساتید گرانقدری بهره می‌برند. یکی از اساتید این مرحوم, حضرت امام خمینی(ره) هستند. این شاگردی چگونه شعله‌های مبارزه با طاغوت و حضور در نهضت اسلامی را در این مرحوم روشن می‌کند؟
حاج آخوند: مرحوم آیت‌الله حاج آخوند پس از عزیمت به حوزه علمیه قم دروس سطح را در محضر بزرگانی همچون حضرات آیات سلطانی، مجاهدی و صلواتی به اتمام می‌رسانند. فلسفه و تفسیر را از خرمن پرفیض علامه طباطبایی و پنج سال درس خارج فقه را از محضر آیت‌الله بروجردی و سپس 9 سال درس خارج فقه و دوره کامل اصول را از محضر حضرت امام خمینی(ره)، یک سال درس فقه را از محضر آیت‌الله العظمی محقق داماد بهرهمند می‌شوند. در واقع جرقه‌های مبارزه از همان زمان آغاز می‌شود، یعنی زمانی که مرحوم امام مبارزات را شروع می‌کنند. طبیعتاً شاگردان حضرت امام در کل کشور و از جمله مرحوم والد مبارزات را پیگیری می‌کنند.
حضرت امام می‌فرمودند: قدرت ما، بیان ما است. و این سرخطی بود که امام برای مبارزه دادند، مبارزه شامل حضور در اجتماع و همراهی با مردم است که امروزه به عنوان دیپلماسی عمومی از آن یاد می‌شود و وقتی به این منبع قدرت با دیدگاه الهی متصل باشیم، سخنان ما قدرت می‌یابد.
تسنیم: در بررسی زندگینامه مرحوم آیت‌الله حاج آخوند در رابطه با توجه به طلاب کرمانشاهی در قم، آیت‌الله علما نماینده محترم ولی فقیه در استان فرموده‌اند که این مرحوم امید طلبه‌های کرمانشاهی بودند یا آیت‌الله ممدوحی فرموده بودند ایشان نقش بسزایی در طلبگی بنده داشته است، این نگاه چگونه به وجود آمده است؟
حاج آخوند: مرحوم ابوی روحیه‌ای داشت که به تعبیر شاگردان پس از مدتی مراوده سبب می‌شد احساس کنیم که ایشان هم بحث ما است و جایگاه علمی، فقهی، خانوادگی و غیره سبب تبختر وی در هیچ زمینه‌ای نمی شد و خود را همواره یک طلبه می‌دید که این دیدگاه سبب انس طلبه‌ها با ایشان می‌شد که ورود بسیاری به بحث طلبگی از پنجره اخلاق ایشان همچون حضرات آیاتی که نام بردید. بیان امید طلبه‌های کرمانشاهی بودن، به معنی ارتباط داشتن و تدریس، کمک‌های فکری و مشاوره‌ای برای طلبه‌ها مطرح شده که زمینه ارتباط علما و روحانیون کرمانشاه با بزرگان حوزه علمیه فراهم شده بود.
تسنیم: مرحوم آیت‌الله حاج آخوند با وجود ارتباطات مناسبی که در قم داشتند چرا و چگونه به کرمانشاه باز می‌گردند و نقش ایشان در شکل‌گیری مبارزات مردم کرمانشاه علیه حکومت طاغوت چه بوده است؟
حاج آخوند: مرحوم حاج آخوند به امر حضرت امام(ره) به کرمانشاه باز می‌گردند و حوزه علمیه مسجد حاج شهبازخان را که به واسطه عزیمت علما و فرسوده شدن ساختمان رونق خود را از دست داده بود، با تعمیرات گسترده و دعوت از اساتیدی همچون مرحوم آیت‌الله زرندی از قم احیا می‌کنند. مرحوم ابوی با سرخط مبارزاتی که از امام راحل داشته‌اند و با محوریت مسجد حاج شهبازخان مبارزات خود را شروع می‌کنند و براساس مستندات موجود، پرونده ساواک مرحوم حاج آقا تاریخ ورود ایشان به کرمانشاه در تابستان سال 43 گشوده شده که گزارش جلسه مرحوم حاج آقا با علمای شهر در روز پنجشنبه سوم مهرماه آن سال است.
متاسفانه در تاریخ انقلاب در مواردی دیده می‌شود اسطوره‌سازی‌های غیرواقعی در مبارزات طرح شده که اثری از این اسطوره‌ها در اسناد و منابع تاریخی وجود ندارد، خوب است که صحبت‌ها با مستندات تاریخی بازگو شود.
تسنیم: مرحوم آیت‌الله حاج آخوند با درک ظرفیت‌های مسجد حاج شهبازخان به‌عنوان نخستین حوزه علمیه استان کرمانشاه این مکان را محور فعالیت‌های خود در بازگشت به کرمانشاه قرار می‌دهند. دستگیری ایشان توسط کمیته ضد خرابکاری چگونه رخ می‌دهد؟
حاج آخوند: در بُعد مبارزاتی مسجد حاج شهبازخان نخستین و بزرگترین پایگاه در استان کرمانشاه بوده که مبارزات مردم این منطقه را بسط و گسترش داده است. با گسترش مبارزات در این استان که همزمان با بازگشت مرحوم آیت‌الله اوج میگیرد گزارش‌های مبارزاتی بسیاری از فعالیت‌های حاج آقا به دست ساواک می‌رسد که این گزارش‌ها براساس اسناد موجود به اندازه‌ای زیاد می‌شود که دستگیری مرحوم آیت‌الله حاج آخوند را در سال 1352 در پی دارد. البته ایشان تا پیش از دستگیری چندین مرتبه در وقایع مختلف از سوی ساواک احضار می‌شوند ولی توزیع گسترده رساله‌ها و اعلامیه‌های حضرت امام در کرمانشاه و کشف رساله‌ها در مسجد حاج شهبازخان سبب دستگیری حاج آخوند می‌شود.
تسنیم: پس از دستگیری مرحوم آیت‌الله حاج آخوند توسط ساواک در سال 1352 ایشان به تهران منتقل می‌شوند، دلیل این اقدام از سوی ساواک چه بوده است؟
حاج آخوند: مرحوم حاج آقا به دلیل اینکه جز حلقه اصلی مبارزان بودند یکی از کیس‌های مورد پیگیری کمیته مشترک ضد خرابکاری در تهران بودند که پس از دستگیری توسط ساواک نیز به کمیته مشترک ضد خرابکاری منتقل می‌شوند. ساواک کل کشور براساس اسناد موجود در نامه‌ای در سال 1351 به ساواک کرمانشاه، درخواست تضعیف مرحوم حاج آقا را داشته و پس از دستگیری نیز ایشان بنا به نامه‌های ساواک به تهران منتقل می‌شوند.
لازم به توضیح است که کمیته مشترک ضد خرابکاری در طرحی توسط آمریکا و اسرائیل به شاه برای تجمیع فعالیت‌های مقابله با نهضت مردمی ارائه و اجرا شده بود که امروزه به موزه عبرت تبدیل شده است و در این زندان مبارزان را از شهرهای سراسر کشور مورد بازجویی قرار می‌دادند. بزرگانی همچون مقام معظم رهبری، مرحوم آیت‌الله طالقانی، شهیدان رجایی و باهنر از جمله زندانیان در این کمیته هستند که در این زندان مورد شکنجه قرار می‌گرفتند. شکنجه گران کمیته مشترک ضد خرابکاری دوره‌های آموزشی خود را در آمریکا گذرانده بودند و عکس‌های دوره‌های آموزشی شکنجه‌گران امروز در موزه عبرت موجود است. البته خلوص مرحوم آیت‌الله سبب شده بود که هیچ‌گاه درباره شکنجه‌ها صحبت نکنند ولی مرحوم مادر می‌گفتند، در ملاقاتی که با حاج آقا در کمیته داشتند ناخن‌های حاج آقا بر اثر شکنجه افتاده بود.
تسنیم: بخشی از دوران زندان مرحوم آیت‌الله حاج آخوند در زندان قصر تهران بوده است که این دوران نیز با تاثیرگذاری ایشان در زندان همراه است. انتقال از کمیته مشترک ضد خرابکاری به زندان قصر چگونه رخ می‌دهد؟
حاج آخوند: در دادگاه بدوی (دادگاه ارتش) مرحوم حاج آقا به سه سال زندان محکوم می‌شوند که براساس اسناد و گزارش ساواک مرحوم آیت‌الله اشرفی اصفهانی برای آزادی ایشان راهی قم می‌شوند که از مراجع استمداد کمک نمایند. از سوی دیگر مرحوم آیت‌الله مسجدجامعی (پدر همسر ایشان) که از علمای تهران بودند نیز برای آزادی ایشان تلاش می‌کنند که در دادگاه تجدیدنظر این تلاش‌ها موثر واقع شده و حبس به شش ماه تقلیل می‌یابد و مرحوم حاج آقا برای اجرای حکم از کمیته مشترک به زندان قصر منتقل می‌شوند که در این زندان با مرحوم آیت‌الله فاکر، دکتر شریعتی و آقای حاج خلیل نوحی از کرمانشاه هم‌بند می‌شوند.
در زندان قصر به سبب وجود عقاید گوناگون همچون مارکسیست‌ها و غیره که در آن زمان فعالیت موثر و گسترده‌ای داشتند مرحوم آیت‌الله در زندان با تهیه یک جلد نهج‌البلاغه برای برخی از دوستان مسلمان انقلابی تدریس نهج‌البلاغه را آغاز می‌کنند. این نکته نیز باید بیان شود که مرحوم حاج آقا پس از پایان زندان به فعالیت‌های انقلابی ادامه می‌دهند که براساس مدارک ساواک به‌طور مکرر به ساواک احضار می شوند. (عکس گزارش بازجویی) (عکس نامه‌های نخست وزیری)
تسنیم: در بررسی زندگی مرحوم آیت‌الله حاج آخوند ارتباط ایشان با حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بخش پررنگ و با اهمیتی است. در این رابطه بفرمایید.
حاج آخوند: در رابطه با ارتباط مرحوم ابوی با امام راحل بهتر است خاطره‌ای نقل کنم. مرحوم ابوی نقل می‌کردند که در طول کلاس‌های امام سئوال نمی‌پرسیدم و پس از پایان درس، سئوالات را از امام می‌پرسیدم و اشکال می‌کردم که ایشان با تمانیه و با مهربانی پدرانه، دست بنده را در دست‌هایشان می‌گرفتند و پاسخ می‌گفتند. این رابطه و عدم توجه به جایگاه علمی بلندشان سبب شده بود طلبه‌ها عاشق امام باشند. این رابطه استاد و شاگردی امروزه در حوزه‌ها مقداری کمرنگ شده است و آنچه که در گذشته شاهد بودیم و رابطه اخلاقی و صمیمانه اساتید با شاگردان سبب می‌شد و ارادت شاگردان نسبت به استاد سبب آموزش غیرمستقیم طلاب می‌گردید. خطبه عقد مرحوم حاج آقا را حضرت امام و آیت‌الله زنجانی در حرم حضرت معصومه(س) قرائت کرده‌اند.
خاطره‌ای دیگری که حاج آقا در مورد حضرت امام(ره) نقل می‌کردند این بود که روزی حضرت امام خمینی(ره) در منزل آیت‌الله مسجدجامعی (پدر همسر آیت‌الله حاج آخوند) برای عیادت آمده بودند که موقع خروج در پشت سر امام برای گرفتن تاکسی از منزل خارج شدم و در این هنگام امام راحل فرمودند: چرا پشت سر من حرکت می‌کنید؟ عرض کردم برای گرفتن تاکسی آمده‌ام که ایشان فرمودند از جلو بروید. حضرت امام به جهت دنیاگریزی تحمل اینکه حتی یک نفر پشت سرشان قرار بگیرد را نداشتند و این منش و شخصیت امام سبب شده بود که دل‌های همه در دایره نفوذ ایشان قرار بگیرد و کل امت پشت سر این مرد الهی قرار گرفت.
عنایت حضرت امام به مرحوم حاج آقا به گونه‌ای بود که در برخی موارد مورد مشورت قرار می‌گرفت. یکی از آن موارد خاطره‌ای است که مرحوم ابوی نقل می‌کرد که بنده برای حضرات آیات زرندی و کریمیان در امور حسبیه از امام (زمانی که در نجف بودند) اجازه درخواست کردم که از نامه اجازه خبری نشد و در مسافرت به نجف اشرف خدمت حاج آقا مصطفی و سپس محضر امام رسیدیم که بحث تقاضا در امور حسبیه را مطرح کردم که امام فرمودند: شما صلاح می‌دانید؟ بنده عرض کردم بله و بعد از بازگشت اینجانب اجازات توسط حجت‌الاسلام خزایی از قضات عالی‌رتبه که هم اکنون در همدان تشریف دارد به حضرات داده شد.
اما در مورد ارتباط مرحوم حاج آقا با مقام معظم رهبری، فرمایش معظم له در دیدار با علما و روحانیون کرمانشاه در سال 1390 که فرمودند: «عالم اخلاقىِ مهربانِ متواضعِ دوستداشتنی و صمیمیمان، مرحوم حاج آقا مجتبی حاج آخوند، که ایشان هم از رفقای قدیمی ما بود از مدرسه‌ی حجتیه در قم؛ مؤمن، با صفا، صالح، صادق. رحمت خدا بر او» گویای آشنایی با معظم له در مدرسه حجتیه است. البته این آشنایی و ارتباطات پس از مدرسه حجتیه در مسافرت‌های مرحوم ابوی به مشهد و مبارزات انقلاب و بعد از انقلاب هم در دیدارها و مجلس خبرگان و پس از رهبری با عنایات خاص معظم له همچنان برقرار بود تا جایی که چند هفته قبل از فوت ایشان با رهبر معظم انقلاب دیداری داشتند که پس از رحلت به دستور معظم له در حرم حضرت معصمومه(س) به خاک سپرده شدند.
هم شاگردی بودن در درس حضرت امام و سنخیت فکری در مبارزات سبب شده بود دوستی عمیقی میان ابوی بنده با مقام معظم رهبری شکل بگیرد.
تسنیم: مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی(ره) منجر به پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1357 می‌شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی مرحوم آیت‌الله حاج آخوند در چه بخش‌هایی به فعالیت ادامه می‌دهند؟
حاج آخوند: پس از انقلاب ایشان به حکم آیت‌الله مهدوی کنی فرماندهی کمیته انقلاب را در مسجد حاج شهبازخان برعهده می‌گیرند و در این مسجد بسیاری از فعالیت‌های کمیته انقلاب اسلامی انجام می‌شود. بخشی از تلاش‌های پس از انقلاب ایشان که کمتر به آن پرداخته شده حضور در پاوه و جوانرود است که مرحوم حاج آقا با تعامل با برادران اهل سنت منطقه فضای لازم را برای آرام کردن اوضاع در این شهرها به وجود می‌آورند. مرحوم ابوی یک روز پیش از حادثه محاصره پاوه در معیت استاندار وقت با حضور در منطقه «قوری قلعه» برای جلوگیری از حصر پاوه با عناصر مزدور حزب دموکرات و کومله وارد مذاکره می‌شوند تا آنجایی که آنها قصد گرونگیری ایشان را داشتند که با وساطت برخی از برادران اهل سنت منطقه منصرف می‌شوند. پس از بازگشت از منطقه مرحوم حاج آقا حادثه پاوه را به اطلاع بیت حضرت امام می‌رسانند و خواستار چاره‌اندیشی ایشان می‌شوند.
از دیگر سمت‌های مرحوم ابوی در ابتدای انقلاب اسلامی در موارد متعددی همچون نماینده حضرت امام خمینی(ره) در جهاد سازندگی، بنیانگذار کمیته امداد امام خمینی(ره) در استان کرمانشاه و غیره را می‌توان نام برد. ایشان همچنین به مدت 16 سال به عنوان نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری خدمت کردند. مرحوم حاج آقا در سال 1360 در بازدید از جبهه‌های غرب و پادگان ابوذر در منطقه سرمیل کرندغرب خودروی حامل ایشان دچار سانحه می‌شود و که مرحوم ابوی بر اثر شدت جراحات وارده به تهران منتقل می‌شوند. ایشان طی حکمی از سوی مرحوم حضرت امام به سرپرستی حوزه‌های علمیه استان کرمانشاه در سال 1363 انتخاب می‌شوند.
حکم سرپرستی حوزه‌های علمیه استان کرمانشاه از سوی امام خمینی(ره)
مرحوم حاج آقا در طول ایام انقلاب اسلامی همیشه از پرچم‌داران حریم ولایت در مجلس خبرگان رهبری و مجموعه استان کرمانشاه بودند و در تمام مناسبت‌های سیاسی و اجتماعی حضوری پر رنگ داشتند. در کنار این موارد تدریس در حوزه علمیه که تا واپسین روزهای حیات ایشان ادامه داشت و همچنین تدریس در دانشگاه رازی و علوم پزشکی با توجه به اینکه ایشان نماینده ولی فقیه در دانشگاه بودند از دیگر اشتغالات آن مرحوم پس از انقلاب بود که هر کدام از این بخش‌ها وقایع و داستان‌های مربوط به خود را دارد.
با توجه به فعالیت‌های مرحوم ابوی در دوران انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری در پیام تسلیت خود به حق فرمودند که ایشان یکی از خدمت‌گزاران به اسلام و انقلاب، قبل و بعد از پیروی انقلاب شکوهمند بوده‌اند و دارای حق بزرگی هستند.
گفت‌وگو از سجاد سلیمانی
نظرات شما عزیزان:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
